Van aangifte tot vonnis: de strafrechtelijke procedure kent verschillende fasen. Dit artikel geeft een overzicht van het verloop van een strafzaak in Nederland.
Fasen in het strafproces
Het strafproces kent globaal drie fasen.
Overzicht
| Fase | Beschrijving | Belangrijkste actoren |
|---|---|---|
| Opsporingsfase | Onderzoek naar strafbaar feit | Politie, bijzondere opsporingsdiensten |
| Vervolgingsfase | Beslissing over vervolging | Openbaar Ministerie |
| Berechtingsfase | Behandeling door rechter | Rechtbank, verdachte, advocaat, OM |
Opsporingsfase
Het onderzoek begint vaak met een aangifte of ontdekking van een strafbaar feit.
Stappen
- Aangifte of ambtshalve ontdekking
- Onderzoek door politie
- Verhoor van verdachte en getuigen
- Verzamelen van bewijs
- Proces-verbaal naar Openbaar Ministerie
Vervolgingsfase
Het Openbaar Ministerie beslist over de afdoening van de zaak.
Mogelijke beslissingen OM
- Seponeren: niet vervolgen (technisch of beleidssepot)
- Strafbeschikking: OM legt zelf straf op
- Transactie: schikking met verdachte
- Dagvaarden: zaak voorleggen aan rechter
Berechtingsfase
Als de zaak wordt gedagvaard, volgt behandeling door de rechter.
Verloop zitting
- Opening en vaststelling identiteit
- Voorlezen tenlastelegging
- Onderzoek ter terechtzitting
- Requisitoir (eis van de officier)
- Pleidooi (verdediging)
- Laatste woord verdachte
- Vonnis (direct of later)
Beslissingsschema rechter
De rechter beantwoordt vier vragen (art. 350 Sv).
Formele vragen
- Is de dagvaarding geldig?
- Is de rechter bevoegd?
- Is de officier van justitie ontvankelijk?
- Zijn er redenen voor schorsing?
Materiële vragen
- Is het tenlastegelegde bewezen?
- Is het bewezene strafbaar?
- Is de verdachte strafbaar?
- Welke straf of maatregel is passend?
Mogelijke uitspraken
| Uitspraak | Betekenis |
|---|---|
| Veroordeling | Feit bewezen, verdachte schuldig |
| Vrijspraak | Feit niet bewezen |
| Ontslag van alle rechtsvervolging (OVAR) | Feit bewezen maar niet strafbaar |
| Niet-ontvankelijkheid OM | Vervolging niet toegestaan |
Rechtsmiddelen
- Hoger beroep: bij het gerechtshof
- Cassatie: bij de Hoge Raad
- Herziening: na onherroepelijk vonnis bij nieuwe feiten