Shockschade en affectieschade zijn twee verschillende schadesoorten voor naasten van slachtoffers. Beiden bieden compensatie voor psychisch leed, maar de voorwaarden en bedragen verschillen.
Wat is shockschade?
Shockschade is een vergoeding voor psychisch letsel dat ontstaat door confrontatie met een ongeval of de directe gevolgen daarvan.
Voorwaarden shockschade
| Voorwaarde | Uitleg | Voorbeeld |
|---|---|---|
| Confrontatie | Direct geconfronteerd met ongeval/gevolgen | Getuige van het ongeval, zien van verwondingen |
| Nauwe band | Affectieve relatie met slachtoffer | Partner, ouder, kind, broer/zus |
| Geestelijk letsel | Aantoonbare psychische stoornis | PTSS, depressie (DSM-diagnose) |
| Causaal verband | Letsel door confrontatie veroorzaakt | Diagnose wijst op trauma door confrontatie |
Jurisprudentie
Het standaardarrest is het Taxibus-arrest (HR 22 februari 2002). Een moeder die zag hoe haar kind werd aangereden, leed aan PTSS en kreeg shockschade toegewezen.
Wat is affectieschade?
Affectieschade is een wettelijk vastgestelde vergoeding voor het verdriet door ernstig letsel of overlijden van een naaste. Sinds 1 januari 2019 is dit wettelijk geregeld.
Kring van gerechtigden
| Relatie | Recht op affectieschade |
|---|---|
| Echtgenoot/geregistreerd partner | Ja |
| Levensgezel (duurzaam samenwonend) | Ja |
| Minderjarige kinderen | Ja |
| Meerderjarige thuiswonende kinderen | Ja |
| Ouders | Ja |
| Meerderjarige uitwonende kinderen | Ja (lager bedrag) |
| Broers/zussen | Alleen via hardheidsclausule |
| Anderen met nauwe band | Via hardheidsclausule |
Bedragen affectieschade (2024)
| Situatie | Standaard | Bij misdrijf/grove schuld |
|---|---|---|
| Overlijden - partner/thuiswonend kind/ouder | €17.500 | €20.000 |
| Overlijden - uitwonend kind | €15.000 | €17.500 |
| Ernstig blijvend letsel - partner/thuiswonend kind/ouder | €15.000 | €17.500 |
| Ernstig blijvend letsel - uitwonend kind | €12.500 | €15.000 |
Verschil shockschade en affectieschade
Beide schadesoorten vergoeden psychisch leed, maar er zijn belangrijke verschillen.
Vergelijking
| Aspect | Shockschade | Affectieschade |
|---|---|---|
| Grondslag | Eigen letsel (geestelijk) | Verdriet om naaste |
| Vereist letsel | DSM-diagnose vereist | Niet vereist |
| Confrontatie | Vereist | Niet vereist |
| Bedrag | Naar werkelijke schade | Wettelijk gefixeerd |
| Cumulatie | Kan naast affectieschade | Kan naast shockschade |
Cumulatie shockschade en affectieschade
Beide vergoedingen kunnen naast elkaar worden toegekend. Iemand die getuige was van een dodelijk ongeval met een naaste kan zowel shockschade (voor het eigen psychisch letsel door de confrontatie) als affectieschade (voor het verdriet om het verlies) claimen.
Ernstig blijvend letsel
Voor affectieschade bij leven is "ernstig blijvend letsel" vereist. Dit is niet scherp gedefinieerd.
Indicaties ernstig blijvend letsel
- Minimaal 70% blijvende functionele invaliditeit
- Langdurige coma of vegetatieve staat
- Volledige dwarslaesie
- Ernstig hersenletsel met blijvende beperkingen
- Meerdere amputaties
- Volledige blindheid
Procedure
De procedure voor het claimen van shockschade en affectieschade verschilt.
Shockschade
- Vaststelling psychisch letsel door psychiater
- Onderbouwing van de confrontatie
- Bewijzen van causaal verband
- Schadebegroting (werkelijke schade)
Affectieschade
- Aantonen van de relatie met het slachtoffer
- Vaststellen dat sprake is van overlijden of ernstig blijvend letsel
- Aanspraak maken op het wettelijke bedrag
Tips
- Laat psychisch letsel diagnosticeren door een psychiater
- Documenteer de confrontatie met het ongeval of de gevolgen
- Claim zowel shockschade als affectieschade indien beide van toepassing
- Let op dat affectieschade ook bij ernstig blijvend letsel (niet alleen overlijden) kan worden geclaimd
- Schakel juridische hulp in voor complexe zaken