De rechter-commissaris (RC) is de onderzoeksrechter in strafzaken. Deze rechter houdt toezicht op het opsporingsonderzoek, beslist over dwangmiddelen en verricht onderzoekshandelingen.
Wat doet de rechter-commissaris?
De rechter-commissaris is een onafhankelijke rechter die toezicht houdt op het opsporingsonderzoek en bepaalde beslissingen neemt die een rechterlijke toets vereisen.
Taken
| Taak | Toelichting |
|---|---|
| Toetsen dwangmiddelen | Beslissen over voorlopige hechtenis |
| Toezicht opsporing | Controleren van opsporingsmethoden |
| Onderzoekshandelingen | Horen van getuigen, doorzoekingen |
| Machtigingen | Toestemming voor bijzondere bevoegdheden |
Voorlopige hechtenis
De belangrijkste taak is beslissen over de bewaring van verdachten.
Procedure
- Verdachte wordt voorgeleid
- Officier vordert bewaring
- Advocaat voert verweer
- RC beslist: bewaring of vrijlating
Horen van getuigen
De RC kan op verzoek van de verdediging of het OM getuigen horen.
Waarom bij de RC?
- Getuige is later mogelijk niet beschikbaar
- Waarheidsvinding vereist snelheid
- Verdediging wil getuige ondervragen
- Bedreigde of anonieme getuige
Mini-instructie
De verdediging kan een mini-instructie vragen: een onderzoek door de RC voordat de zaak op zitting komt.
Mogelijkheden
- Getuigenverhoor
- Deskundigenonderzoek
- Plaatsopneming
- Confrontatie
Machtigingen en toetsing
De RC geeft machtigingen voor bepaalde ingrijpende opsporingsbevoegdheden.
Voorbeelden
- Doorzoeking woning
- Telefoontap
- DNA-onderzoek
- Inzet bijzondere opsporingsmethoden
Positie RC
De RC is onafhankelijk van het OM en de zittingsrechter.
Kenmerken
- Onderdeel van de rechtbank
- Geen partij in het geding
- Toetst rechtmatigheid
- Beschermt rechten verdachte
Verschil met zittingsrechter
| Aspect | Rechter-commissaris | Zittingsrechter |
|---|---|---|
| Fase | Opsporingsfase | Berechtingsfase |
| Taak | Toezicht, onderzoek | Berechting, vonnis |
| Openbaarheid | Besloten | Openbaar |