Het Nederlandse strafrecht kent verschillende hoofdstraffen en bijkomende straffen. Van gevangenisstraf tot taakstraf en van geldboete tot rijontzegging. Dit artikel geeft een compleet overzicht.
Hoofdstraffen
De wet kent vier hoofdstraffen die zelfstandig kunnen worden opgelegd.
Overzicht hoofdstraffen
| Straf | Maximum | Bij |
|---|---|---|
| Gevangenisstraf | Levenslang of tijdelijk max. 30 jaar | Misdrijven |
| Hechtenis | 1 jaar 4 maanden | Overtredingen |
| Taakstraf | 240 uur | Misdrijven en overtredingen |
| Geldboete | 6 categorieën, max. €900.000 | Alle strafbare feiten |
Boetecategorieën
Geldboetes zijn ingedeeld in zes categorieën (art. 23 Sr).
Categorieën (2024)
| Categorie | Maximum |
|---|---|
| 1e categorie | €480 |
| 2e categorie | €4.800 |
| 3e categorie | €9.600 |
| 4e categorie | €22.500 |
| 5e categorie | €90.000 |
| 6e categorie | €900.000 |
Bijkomende straffen
Naast hoofdstraffen kan de rechter bijkomende straffen opleggen.
Overzicht bijkomende straffen
- Ontzetting uit rechten: verlies van bepaalde rechten (bijv. kiesrecht)
- Verbeurdverklaring: afnemen van voorwerpen
- Openbaarmaking vonnis: publicatie van de uitspraak
- Ontzegging rijbevoegdheid: rijverbod
Voorwaardelijke straf
Een straf kan geheel of gedeeltelijk voorwaardelijk worden opgelegd. De verdachte krijgt een proeftijd en voorwaarden.
Algemene voorwaarde
De veroordeelde mag tijdens de proeftijd geen nieuwe strafbare feiten plegen.
Bijzondere voorwaarden
- Meldplicht bij reclassering
- Behandelverplichting
- Contactverbod
- Locatieverbod of -gebod
- Schadevergoeding aan slachtoffer
Maatregelen
Naast straffen kent het strafrecht maatregelen. Deze zijn niet gericht op vergelding maar op beveiliging of herstel.
Belangrijkste maatregelen
| Maatregel | Doel |
|---|---|
| TBS | Behandeling en beveiliging |
| PIJ-maatregel | Jeugdigen behandelen |
| Plaatsing psychiatrisch ziekenhuis | Korte behandeling |
| Ontneming wederrechtelijk voordeel | Afpakken criminele winst |
| Schadevergoedingsmaatregel | Slachtoffer schadeloos stellen |
Combinaties
Straffen en maatregelen kunnen worden gecombineerd.
Voorbeelden
- Gevangenisstraf + voorwaardelijke straf
- Gevangenisstraf + TBS
- Taakstraf + geldboete
- Gevangenisstraf + ontneming