Het Beginsel van Ne Bis in Idem
Ne bis in idem, vastgelegd in artikel 68 Wetboek van Strafrecht (Sr), verbiedt dat een persoon tweemaal wordt vervolgd of gestraft voor hetzelfde feit na een onherroepelijke beslissing. Dit principe waarborgt rechtszekerheid en beschermt tegen herhaalde rechtszaken.
Het geldt zowel na veroordeling als vrijspraak. Een onherroepelijke vrijspraak blokkeert vervolging voor identieke feiten; bij veroordeling kan geen nieuwe straf worden opgelegd voor hetzelfde delict, tenzij feiten verschillen.
Uitzonderingen en Afbakening
Er zijn uitzonderingen, zoals bij voortgezette handelingen of als nieuwe kwalificaties ontstaan. De Hoge Raad hanteert een feiten- en omstandigheden-toets: identieke feiten blokkeren heropening. Dit voorkomt misbruik maar laat ruimte voor nieuwe delicten.
In de praktijk speelt ne bis in idem bij complexe zaken zoals financiële fraude of geweldsdelicten met meerdere verdachten. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) bewaakt de toepassing via artikel 4 Protocol 7 EVRM.
Praktische Gevolgen
Schending kan leiden tot niet-ontvankelijkverklaring van een vervolging. Voor verdachten biedt het rust; voor het OM dwingt het tot zorgvuldige zaaksaanleg. Onherroepelijkheid activeert dit shield effectief.
(Woordaantal: 202)