Strafbare feiten worden niet altijd alleen gepleegd. Het strafrecht kent verschillende deelnemingsvormen: medeplegen, uitlokking en medeplichtigheid. Elke vorm heeft eigen voorwaarden en strafmaten.
Deelnemingsvormen
Het Wetboek van Strafrecht onderscheidt de volgende deelnemingsvormen:
Overzicht
| Vorm | Artikel | Rol | Strafmaat |
|---|---|---|---|
| Plegen | 47 lid 1 sub 1 | Zelf uitvoeren | Volledig |
| Doen plegen | 47 lid 1 sub 1 | Ander laten uitvoeren (die zelf niet strafbaar is) | Volledig |
| Medeplegen | 47 lid 1 sub 1 | Samen uitvoeren | Volledig |
| Uitlokking | 47 lid 1 sub 2 | Ander overhalen met middelen | Volledig |
| Medeplichtigheid | 48 | Helpen bij uitvoering | Max. -1/3 |
Medeplegen
Van medeplegen is sprake bij een bewuste en nauwe samenwerking tussen twee of meer personen.
Vereisten
- Bewuste samenwerking: de deelnemers weten van elkaars betrokkenheid
- Nauwe samenwerking: gezamenlijke uitvoering, wezenlijke bijdrage
- Dubbel opzet: opzet op samenwerking én op het delict
Voorbeelden medeplegen
- Samen een inbraak plegen waarbij een inbreekt en ander op de uitkijk staat
- Samen iemand mishandelen
- Gezamenlijk drugs vervoeren
Niet vereist
Het is niet vereist dat elke medepleger alle delictshandelingen verricht. Een wezenlijke bijdrage aan het geheel is voldoende.
Uitlokking
Uitlokking is het overhalen van een ander tot het plegen van een strafbaar feit met specifieke middelen.
Uitlokkingsmiddelen (art. 47 lid 1 sub 2)
- Giften (geld, cadeaus)
- Beloften
- Misbruik van gezag
- Geweld
- Bedreiging
- Misleiding
- Het verschaffen van gelegenheid, middelen of inlichtingen
Vereisten
- Gebruik van een uitlokkingsmiddel
- Het delict moet daadwerkelijk zijn gepleegd
- Causaal verband tussen uitlokking en delict
Medeplichtigheid
Medeplichtigheid is het opzettelijk behulpzaam zijn bij het plegen van een misdrijf.
Twee vormen
| Vorm | Wanneer | Voorbeeld |
|---|---|---|
| Gelijktijdige medeplichtigheid | Hulp tijdens het delict | Op de uitkijk staan |
| Voorafgaande medeplichtigheid | Hulp vooraf | Gereedschap leveren voor inbraak |
Strafmaat
De maximumstraf voor medeplichtigheid is het maximum voor het hoofddelict minus een derde.
Verschil medeplegen en medeplichtigheid
| Aspect | Medeplegen | Medeplichtigheid |
|---|---|---|
| Rol | Gelijkwaardig | Ondergeschikt |
| Bijdrage | Wezenlijk | Ondersteunend |
| Strafmaat | Volledig | -1/3 |
| Bij overtredingen | Strafbaar | Niet strafbaar |
Praktische gevolgen
De kwalificatie als medepleger of medeplichtige heeft grote gevolgen voor de strafmaat. Het verschil hangt af van de concrete bijdrage aan het delict.